The Art of Subwoofer Placement - หาที่วางซับวูฟเฟอร์อย่างไรให้เสียงดีแบบมือใหม่ (บทความแปลจาก SVS)

The Art of Subwoofer Placement - หาที่วางซับวูฟเฟอร์อย่างไรให้เสียงดีแบบมือใหม่ (บทความแปลจาก SVS)

ตำแหน่งของซับวูฟเฟอร์นี่จะว่าง่ายก็ง่าย จะว่ายากก็ยากนะครับ บางคนซื้อซับมา วางโครมไปปุ๊ป..เสียงดีเลย  บางคนใช้ซับตัวเดียวกัน แต่ต่างห้อง ต่างสถานที่ต่างซิสเต็ม.. วางไปปุ๊ปเสียงยังกะซับคนละตัวกันเลย เบสหายไปไหนหมดก็ไม่รู้

จริงๆ มือใหม่อย่างเราก็คงงง ว่ามันเกิดอะไรขึ้น ถ้าระดับมืออาชีพเค้าก็จะบอกว่า มันต้องดูกราฟ ถ้ากราฟมันราบเรียบเท่าๆกันทุกย่าน ไม่มีโก่งขึ้นมา หรือเป็นหลุมลงไป ก็แสดงว่า เบสมาแน่ เสียงดีแน่นอน เพราะความถี่ต่ำมันมาครบทุกย่าน

แน่นอนครับ ชาวบ้านอย่างเราๆนี้จะหาไมค์ หาโปรแกรมมาดูกราฟแบบนั้นก็อาจจะลำบาก  ดังนั้นบทความนี้จะไม่ได้มาสอนวิธีการเซ็ทหาตำแหน่งซับวูฟเฟอร์แบบที่มืออาชีพเค้าทำกัน แต่จะมาสอนวิธีการหาตำแหน่งซับแบบง่ายๆแบบที่มือใหม่และนักเล่นทั่วไปพอจะทำได้โดยไม่ต้องลงทุนเสียเงินอะไรเลย ยกเว้นลงทุนลงแรงย้ายซับ ถ้าใครซับตัวใหญ่ๆนี่บอกเลยว่ามีเหนื่อย แน่นอน...

=========================================

บทความแปลจาก SVSSound.com: http://www.svsound.com/blogs/svs/75365187-the-art-of-subwoofer-placement

=========================================

อย่างที่เกริ่นไปในบทความก่อนว่า ความถี่ต่ำเป็นอะไรที่ควบคุมยาก และคาดเดาลำบาก ทุกสิ่งในห้องไม่ว่าจะเฟอร์นิเจอร์ ผนัง สัดส่วน ทุกอย่างล้วนมีผลต่อความถี่ต่ำทั้งนั้น  ดังนั้นถ้าซื้อซับมา สักตัวนึง จะทำยังไงดี วางตรงไหนดี?

Just One Spot...

เมื่อไม่มีเครื่องมือวัด ไม่มีไมค์ ไม่กราฟให้ดู ก็ต้องหาจุดสักจุดหนึ่งในห้องเพื่อวางและอ้างอิงก่อน จะเห็นว่าแต่ละจุดที่วางลงไป เสียงเบสที่ได้จะมีความแตกต่างกัน 

บางครั้งเคลื่อนซับไปนิดเดียว ไม่กี่เซ็น แต่เสียงเบสที่ได้เปลี่ยนไปอย่างกับซับคนละตัวก็มี ทั้งหมดทั้งมวลนั้นเป็นผลมาจากคลื่นความถี่ต่ำที่กระทบกับผนังและวัสดุต่างๆในห้อง ถูกซับไว้ส่วนหนึ่ง หักล้างกันเองบ้างและสะท้อนไปมาจนสุดท้ายมาถึงหูเรา ถ้ามันมาครบทุกย่านแบบครบๆ ไม่สูญเสียย่านไหนไปเลยก็โชคดีเหมือนถูกล๊อตเตอรี่ครับ

โอกาศที่วางปุ๊ปไปแล้วจะได้แบบนั้น ขอบอกว่าห้องธรรมดาๆนั้นยากมาก โดยเฉพาะถ้าใช้ซับตัวเดียว การที่กราฟจะเรียบ ครบทุกย่านความถี่ต่ำนั้นเป็นไปได้ยากทีเดียว

ดังนั้นถ้าเรามีซับตัวเดียวก็เริ่มจากจุดนึงก่อน แล้วจุดไหนดีละ?
จุดยอดนิยมที่ควรวางและทดลองเป็นจุดแรก เนื่องจากมีโอกาศที่เสียงจะดีและยอมรับได้สูงกว่าจุดอื่นนั้นคือ

ตำแหน่งวางซับวูฟเฟอร์ยอดนิยมที่มีโอกาศจะเสียงดี มีตรงไหนบ้าง

1. ด้านหน้า: ตำแหน่งด้านหน้าของห้อง บริเวฯแถวจอ ข้างลำโพงคู่หน้าเป็นตำแหน่งที่ดีที่จะลองเริ่มต้นวางซับเป็นครั้งแรก เนื่องจากส่วนใหญ่ตำแหน่งนี้มักให้เสียงที่เข้ากันได้ดีกับลำโพงหลักและลำโพงเซ็นเตอร์ และยังเป็นจุดที่ฟ้องตำแหน่งซับได้น้อยที่สุดอีกด้วย

แล้วถ้าตำแหน่งที่วางทั้งสองข้อมันยังไม่ได้ละ ทำไง

ถ้ามุมห้อง และด้านหน้าข้างลำโพงหลัก ลองแล้วเสียงเบสไม่ดี บาง บวมเบลอ ไม่ชัด เบสหาย ทีนี้ก็ปัญหามาละครับ เราแนะนำว่าให้ลองทำตามขั้นตอนต่อไปดังนี้ (crawl technique)

   - ลองเปลี่ยนตำแหน่งซับมาวางใกล้ๆจุดนั่งฟัง ไม่ว่าจะเป็นด้านข้างโซฟา หลังโซฟา หรือบริเวณด้านหน้าจุดนั่งฟัง

   - เปิดเพลง หรือหนังวนลูป เลือกแทร๊กที่มีเบสดีๆ ชัดๆ ครบทุกย่าน แล้วฟังไล่ตำแหน่งไปตั้งแต่ใกล้จุดนั่งฟัง ถ้าไม่ดีก็ขยับซับเลื่อนออกไปหาตำแหน่งอื่น โดยเริ่มจากใกล้จุดนั่งฟังก่อน และขยับออกไปเรื่อยๆ จนกว่าจะได้ผลลัพธ์ที่ดีพอ ขั้นตอนนี้จะเหนื่อยหน่อย แต่ผลลัพธ์คุ้มค่าเหนื่อยครับ

   - เลือกตำแหน่งที่เบสเที่ยงตรง ถูกต้อง ครบทุกย่านที่สุด แล้วเลือกจุดวางซับวูฟเฟอร์จุดนั้นถาวร ตราบจนที่ห้องไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง เช่นเติมผ้าม่าน ย้ายตู้เตียง หรือเปลี่ยนซับ เพิ่มซับใหม่เข้ามาในห้อง

ได้ตำแหน่งที่ดีที่สุดแล้วยังไงต่อ
ทีนี้ก็ดูหนัง ฟังเพลงที่ชอบไปเลยครับ ยาวๆไป แต่ทีนี้มีข้อจำกัดนิดนึงคือ ตำแหน่งที่เบสดีที่สุดมักจะมีระยะ และจุดที่จำกัด ไม่ได้หมายความว่าเลือกตำแหน่งวางซับดีแล้ว เบสจะดีไปหมดทั้งห้อง นั่งฟัง ยืนฟัง โหนประตูฟังเบสจะดีเหมือนกันหมด ตอนลองและหาตำแหน่งเราใช้จุดไหนอ้างอิงในการฟัง จุดนั้นมักจะเป็นจุดที่ดีและเรายอมรับได้ หลังจากหาตำแหน่งได้แล้ว ก่อนจะเริ่มดูหนังฟังเพลง อยากให้ลองย้ายตำแหน่งนั่งฟังนิดหน่อย เช่นเขยิบตัวไปนั่งข้างโซฟา หรือจากนั่งเป็นนอน หรือยืนข้างโซฟา บางทีขยับตำแหน่งนั่งฟังเล็กน้อย เสียงเปลี่ยนดีขึ้นกว่าจุดนั่งฟัง หรือแย่กว่าจุดนั่งฟังมาก  เราจะได้รู้ช้อจำกัดและจุดนั่งฟังที่ดีที่สุดในห้องไงครับ (Sweet Spot)

แล้วถ้าบางห้องเกินเยียวยา หาตำแหน่งแล้วยังไม่ได้จำทำไง? EQ อาจช่วยคุณได้

บางห้องเคยเจอมั๊ยครับ เบสไม่มีเลย ย้ายตำแหน่งก็ลำบาก ซับก็ตัวใหญ่มาก บางทีเกิด nulls หรือ dead spots ขึ้น จากซับดีๆแพงๆ กลายเป็นซับกิ๊กก๊อก ล่องหนไปเลย (ล่องหนคือไม่มีเสียง ฮาๆ ไม่รับรู้ถึงความถี่ต่ำ บางทีไปยืนนอกห้อง เบสดันมาหนักนอกห้อง)

ในกรณีนี้ ซับบางรุ่นที่มีโปรแกรม EQ หรือ DSP หรือ Pre หรือ AVR บางรุ่นมีปรับ EQ ในแชนแนลของซับได้ ก็สามารถเซตช่วยได้เช่นกันครับ  หรือถ้าไม่มีทั้งคู่ ก็สามารถหา DSP หรือ EQ แยก external มาใช้ได้เช่นกัน ซึ่งถ้ามาถึงจุดนี้แล้วผมว่ามันไปไกลเกินกว่าบทความนี้ และไกลเกินกว่าหน้าที่ของนักเล่นแบบบ้านๆมือใหม่แล้วละครับ เพราะถ้าต้องถึงขนาดปรับ eq กันนี่ต้องให้มืออาชีพมาดูให้เลยจะดีกว่า เพราะมันต้องใช้กราฟ ต้องใช้ไมค์และเครื่องมือวัดแล้ว (ถ้าในกรณีนี้ แนะนำให้หามืออาชีพมาเซ็ทไปเลยดีกว่า)

จากรูป กราฟความถี่ต่ำก่อนปรับ eq (สีดำ)  จะเห้นว่ามีบางความถี่โด่ง บางความถี่หุบลงไป ทำให้ความถี่ต่ำไม่ราบเรียบและมาไม่ครบทุกย่าน บางย่านก็เด่นมากจนอาจะกวนย่านอื่น  พอหลังจากปรับและดึง eq แล้ว (สีแดง) ก็ได้กราฟที่ราบเรียบดี และเบสดีกว่ากราฟก่อนหน้า แต่จริงๆแม้ปรับ eq ก็ไม่ได้ช่วยให้เรียบกริ๊บแบบกราฟสีแดงขนาดนั้น

เบสแทรป (Bass Trap) ก็ช่วยได้นะ

บางครั้งสำหรับใครที่ฟังเพลง หรือห้องที่มีปัญหามากๆ หรือห้องอัด ห้องสตูดิโอที่ต้องการความเนี๊ยบมากๆ การใช้ bass trap ก็ช่วยแก้ปัญหา ช่วยซับเบสที่เกิน และยังช่วยลดการเกิด null, dead spot หรือเบสหักล้างกัน ช่วยเกลี่ยให้เบสอยู่ในปริมาณที่เหมาะสม ช่วยลด decay/ring time ได้ด้วย
แต่ข้อนี้ก็เหมือนข้อข้างบนละครับ มันไกลเกินกว่ามือใหม่จะทำเองแล้ว ห้องนั่งเล่น ห้องฟังทั่วๆไปอยู่ดีๆจะเดินไปหาซื่้อเบสแทรปเอามาติด มาวางเองก้ไม่ใช่เรื่อง มันทำลายทัศนียภาพ บางทีแม่บ้านด่า แถมต้องดูต้องคำนวณให้ดี  ใช้มากไปก็ไม่ได้  ขั้นตอนนี้ก็ควรปล่อยให้เป็นหน้าที่ของผู้เชี่ยวชาญแนะนำและติดตั้งให้จะดีที่สุด.